Leiderschap en de A van de R

SInds het schrijven van mijn boek ben ik de A van de R expliciet in procesbeschrijvingen gaan opnemen. Zo wordt voor elke processtap helder aan wie de verantwoordelijke persoon (R) verantwoording af moet leggen (A). Hierdoor worden ongewenste combinaties ook ineens zichtbaar. Dit heeft enorm veel helderheid gebracht in de onderlinge verhoudingen maar ook hoe je daarmee om zou moeten gaan. Zou moeten gaan, want dat blijkt nog niet zo vanzelfsprekend in de praktijk, met name wat dat voor de leidinggevende (A) betekent. In dit artikel wil ik verder ingaan op de consequenties en hoe je leiderschap vorm kunt geven met behulp van de RASCI-rollen.

Allereerst wil ik ingaan op de helderheid die je met het expliciet benoemen van de A van de R bereikt. De A is namelijk de persoon die de kaders stelt en aan wie R verantwoording verschuldigd is over de betreffende taak. Meestal de direct leidinggevende. Als je al met de RASCI-rollen werkt maar de A nog niet expliciet hebt opgenomen komt het regelmatig voor dat er op de plek van de A al een andere letter staat.

'A is degene die de kaders stelt en aan wie R verantwoording verschuldigd is.'

Maar wat als op de plek van de leidinggevende al een S of C blijkt te staan? Kun je die combineren met de A? Wat mij betreft niet. Dat zou namelijk betekenen dat de medewerker (R) de leidingevende (A) vraagt ter ondersteuning (S) van die taak en toe ziet op juiste uitvoering door A (R met een A/S combinatie) of dat R de leidinggevende telkens moet consulteren voordat hij verder gaat met de taak (R met A/C combinatie). De medewerker kan dan niets zelfstandig doen, dat is dan ook geen delegeren! 

Als op de plaats van de leidinggevende al een I (van Inform) staat, dan is dat geen probleem. De combinatie A/I is juist bedoeld als manier voor de R om verantwoording af te leggen aan A. 

Leiderschap tonen

Leiderschap betekent voor de leidinggevende (A) dat de opdracht voor de betreffende persoon (R) helder geformuleerd moet zijn. Dat daarmee duidelijk is wat de kaders zijn en dat afgesproken wordt hoe en wanneer hierover verantwoording afgelegd moet worden. Ook kunnen er afspraken gemaakt worden over de manier en frequentie van (tussentijdse) aansturing die hierbij gehanteerd wordt.

'Leidinggeven is niet voor niets een werkwoord.'

1. Helder formuleren van de taak

Bij het verstrekken van de opdracht dienen heldere kaders gegeven te worden. Deze kaders bevatten het gewenste resultaat, de tijd waarbinnen dit gerealiseerd moet worden en de beschikbare informatie en hulpmiddelen die gebruikt dienen te worden. Daarnaast is het verstandig  om vooraf ook de momenten van bijsturing en de manier van eindrapportage met elkaar af te stemmen. 

'Kaders bepalen de 'speelruimte' die je iemand geeft bij de betreffende taak'.

2. Tussentijds monitoren voortgang

Bij het monitoren en bijsturen is het belangrijk dat de opdrachtgever (A) zijn stijl van leidinggeven afstemt op de persoon aan wie deze de opdracht geeft (R). Bij een laag ontwikkelniveau horen smalle kaders en frequente tussentijdse afstemming en bijsturing (sturen en coachen).

Bij een hoger ontwikkelniveau kun je globalere kaders hanteren, met weinig bijsturing en vaak alleen rapportage achteraf (ondersteuning en delegeren). 

'Het kunnen toepassen van situationeel leiderschap is hierbij essentieel.' 

3. Verantwoording af laten leggen

Verantwoording afleggen gebeurt door de degene die verantwoordelijk is voor de taak (R) aan degene aan wie verantwoording afgelegd moet worden (A). Dit doe je op de manier en in de frequentie zoals met de leidinggevende (opdrachtgever) is afgesproken. A vraagt dus actief aan R om verantwoording af te leggen. R informeert de leidinggevende over het resultaat van de betreffende taak. Dit kan per taak of opdracht afgesproken worden of opgenomen zijn in het betreffende proces indien het een terugkerende taak is.

'De A/I combinatie is de ideale manier om verantwoording af te leggen.'  

Meer weten over leiderschap en de RASCI-methode?

• Neem dan kosteloos deel aan een inspiratiesessie.

• Deze organiseren wij regelmatig online via Teams, zie onze agenda.